Nerki to bardzo ważny narząd, który odpowiada przede wszystkim za filtrowanie krwi i usuwanie z niej niepotrzebnych, często toksycznych substancji, a następnie poprzez drogi moczowe umożliwia usunięcie ich z organizmu. Każda choroba, która dotyczy nerek, jest więc groźna dla całego organizmu, ponieważ upośledza usuwanie toksyn, przez co może doprowadzić do zatrucia całego ustroju.
Choroby nerek przez długi okres mogą przebiegać bezobjawowo. Niezauważone postępują, powodując w narządach nieodwracalne zmiany, niekiedy groźne dla życia
Odmiedniczkowe zapalenie nerek to choroba, w przebiegu której, w wyniku stanu zapalnego, dochodzi do uszkodzenia tkanki śródmiąższowej nerek i komórek kanalików nerkowych. Nieleczona lub źle leczona może doprowadzić do nieodwracalnego uszkodzenia nerek, a w konsekwencji nawet do ich przewlekłej niewydolności. Wówczas konieczne jest tzw. leczenie nerkozastępcze (najczęściej dializy). Może się okazać, że konieczny jest także przeszczep nerki, który jest zabiegiem ratującym życie. Dlatego tak ważne jest jak najszybsze leczenie infekcji dróg moczowych, które zapobiegnie rozprzestrzenianiu się stanu zapalnego na nerki.
Objawy odmiedniczkowego zapalenia nerek
Postać przewlekła przebiega skąpoobjawowo lub bezobjawowo, aż do zaawansowanego stadium przewlekłej niewydolności nerek. W ostrej postaci choroby objawem dominującym jest nagły, ostry ból w okolicy lędźwiowej (jedno lub dwustronny), który może promieniować do pachwiny. Ponadto pojawiają się objawy charakterystyczne dla zapalenia dolnych dróg moczowych:
- stan podgorączkowy lub gorączka
- ogólne osłabienie
- nadciśnienie tętnicze
- dolegliwości ze strony układu pokarmowego: bóle brzucha, nudności, wymioty
- tzw. objawy dyzuryczne- zaliczamy do nich : ból podczas oddawania moczu, częstomocz, krwiomocz, bolesne parcie na pęcherz, trudności w utrzymaniu moczu
Objawem charakterystycznym, wskazującym na stan zapalny nerki, jest dodatni objaw Goldflama. Gdy lekarz uderza w okolicę lędźwiową pleców, pacjent odczuwa dotkliwy ból. Jeśli zapalenie jest wynikiem niewyleczonego zapalenia pęcherza, odczuwalny jest także dyskomfort przy uciśnięciu okolicy nadłonowej.
Przyczyny i czynniki ryzyka
Ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek może być wynikiem zakażenia:
- bakteryjnego – w większości przypadków (ok. 80%) do ostrego odmiedniczkowego zapalenia nerek dochodzi na skutek zakażenia przez bakterie, które pochodzą z dolnych dróg moczowych i dostają się do nerek drogą wstępującą przez moczowody. Najczęściej są to bakteria E. Coli, rzadziej gronkowce. Inne bakterie, które odpowiadają za zakażenie dróg moczowych to mikoplazmy i dwoinka rzeżączki
- wirusowego – za zakażenie najczęściej odpowiadają wirusy z rodziny Herpes, w tym m. in. wirus opryszczki, którym można się zarazić podczas kontaktów seksualnych
- grzybiczego – zdarzają się one u chorych z obniżoną odpornością, leczonych antybiotykami lub lekami immunosupresyjnymi, a także u pacjentów długotrwale cewnikowanych.
Ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek może być także wynikiem przedostania się drobnoustrojów chorobotwórczych do nerek poprzez krew.
Diagnoza odmiedniczkowego zapalenia nerek
W przypadku podejrzenia odmiedniczkowego zapalenia nerek, w celu diagnozy lekarz zleca wykonanie badania bakteriologicznego moczu, czyli tzw. posiewu moczu, który ma na celu określenie rodzaju bakterii wywołujących zapalenie oraz ich wrażliwości na różne antybiotyki.
Często występuje białkomocz i mniej lub bardziej nasilony krwiomocz. W badaniach krwi na stan zapalny wskazują podniesione CRP i OB. Stwierdza się także leukocytozę i wzrost poziomu mocznika, który wskazuje na zaburzenia pracy nerek. Równoczesny wzrost poziomu kreatyniny również może wskazywać na uszkodzenie nerek. U chorego z podejrzeniem odmiedniczkowego zapalenia nerek wykonuje się także badanie ultradźwiękowe, obrazujące nerki (w przebiegu choroby są one obkurczone, ich powierzchnia jest nieregularna z powodu wielu zbliznowaceń tkanki śródmiąższowej).Czasami stwierdza się bezobjawowy bakteriomocz, wykrywany w badaniu ogólnym moczu lub w badaniu bakteriologicznym. Około 50% przypadków nie wymaga leczenia, ponieważ zakażenie ustępuje samoistnie. Leczenie jest konieczne w przypadku współistnienia wad układu moczowego lub innych chorób, które mogą doprowadzić do rozwinięcia się objawów klinicznych.
Leczenie odmiedniczkowego zapalenia nerek
Podstawą leczenia odmiedniczkowego zapalenia nerek jest antybiotykoterapia oparta na wynikach badań moczu. Należy zastosować antybiotyk na tę konkretną bakterię, która znajduje się w moczu pacjenta i na który dany drobnoustrój jest wrażliwy. Podczas oczekiwania na wyniki badań pacjent otrzymuje antybiotyk typowy na leczenie zakażenia dróg moczowych. Jeżeli stan chorego jest ciężki, podaje się antybiotyki drogą dożylną. Zazwyczaj leczenie trwa ok. 10–14 dni. Zazwyczaj nie ma konieczności przyjęcia pacjenta do szpitala, ale zalecany jest odpoczynek i nieprzemęczanie się. Zalecane jest także regularne przyjmowanie płynów oraz nieobciążanie chorej nerki dodatkowymi lekami. Pacjent może przyjmować także preparaty z dodatkiem żurawiny, która pozytywnie wpływa na ustąpienie dolegliwości ze strony dróg moczowych.
Odmiedniczkowe zapalenie nerek – jak zapobiegać?
- Wykluczyć z użycia dezodoranty intymne, intensywne mydła i perfumowane płyny do kąpieli, które mają niekorzystny wpływ na błonę śluzową układu moczowo – płciowego oraz na skórę, co ułatwia przenikanie bakterii
- Zrezygnować z metod antykoncepcji, opartych na środkach chemicznych, które zaburzają florę bakteryjną pochwy oraz sprawiają, że w jej błonie śluzowej łatwiej rozwijają się drobnoustroje.
- Wypijać przed każdym stosunkiem płciowym szklanki wody. W trakcie uprawiania seksu bakterie znajdujące się w cewce moczowej mogą zostać wepchnięte głębiej, do pęcherza. Wypicie wody przed stosunkiem i opróżnienie pęcherza bezpośrednio po nim umożliwia wydalenie bakterii, które mogą być przyczyną zapalenia.
- U mężczyzn zapalenie miedniczek nerkowych często wynika z przerostu gruczołu krokowego, który utrudnia oddawanie moczu. Dlatego tak ważna jest diagnostyka choroby i podjęcie odpowiedniego leczenia.